سرور و کلاینت چیست - وظایف سرور و کلاینت در شبکه

در این مقاله قصد داریم با زبانی ساده مفاهیم بنیادین سرور و کلاینت را تشریح کنیم. سرور (Server) یک کامپیوتر همیشه در دسترس و دائما روشن میباشد که سرویس دهنده ی کامپیوترها و تجهیزات دیجیتالی متصل به شبکه میباشد. کامپیوتر و تجهیزاتی که از سرویس دهنده خدمات دریافت میکنند را سرویس گیرنده یا کلاینت (Client) را میگویند. اگر بدنبال مقاله ای برای یادگیری آسان مفاهیم مقدماتی سرور و کلاینت هستید، پیشنهاد میکنیم این مطلب را از دست ندهید.

تعریف سرور و انواع آن

همانطور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم، سرور یا server در لغت به معنی سرویس دهنده میباشد. سرورها بطور کلی موظف هستند که به تجهیزات و کامپیوترهای دیگر سرویس ارائه کنند. سرورها بمنظور خدمات دهی به تجهیزات در شبکه راه اندازی میشوند و درخواست های کلاینت ها را تامین میکنند. وقتی شما از خدمات یک سایت استفاده میکنید، در حقیقت دارید از خدمات سرور آن سایت استفاده میکنید. وقتی در حال استفاده از تجهیزات ویدئو کنفرانس هستید، در واقع در حال فراخوانی اطلاعات از کامپیوتر سرویس دهنده آن هستید. انواع خدماتی که کامپیوتر میتواند به سرویس گیرنده ها ارائه بدهد، عبارتند از file server، web server، game server، printer server و ویدئو کنفرانس و موارد دیگر ... اشاره کرد.

ساده ترین مثالی که برای معرفی سرویس دهنده ها به شما میتوانیم بزنیم، پرینتر سرور میباشد. چاپگر در یک شبکه محلی، نقش سرویس دهنده را ایفا میکند که کامپیوترهای شبکه همگی بدان متصل میشوند و نیاز چاپ اطلاعات را از این پرینتر تامین میکنند. به عبارتی دیگر، چاپگر شبکه یک سرویس دهنده میباشد که درخواست های چاپ کامپیوترهای یک شبکه را انجام میدهد. همانطور که در عکس زیر ملاحضه میکنید، پرینتر سرور بواسطه شبکه LAN میتواند درخواست های چاپ اطلاعات سرویس گیرنده ها را تامین کند.


وظایف سرور

در تعریف کلی سرویس دهنده ها خاطر نشان کردیم که به تجهیزات و کامپیوترهای شبکه متصل میشوند و بدانها سرویس ارائه میدهند. با توجه به هدف اصلی سرویس دهنده ها، میتوانیم بیشتر راجع به وظایف سرور ها صحبت کنیم. در اینجا توجه شما را به دو نمونه از مهمترین وظایف کامپیوترهای سرویس دهنده جلب میکنیم :

1- معمولا سرور از نظر سخت افزاری، کامپیوتری پر قدرت میباشد چرا که باید به کلاینت ها خدمات ارائه بدهد. سرور منابع خود را در شبکه به اشتراک میگذارد تا کامپیوترهای دیگر از این منابع استفاده کنند. اختصاص دادن مقدار فضای دیسک، RAM و CPU به سرویس گیرنده های شبکه، مدیریت چاپگرها، دسترسی اینترنت و ... نمونه ای از منابع به اشتراک گذاشته شده در شبکه تلقی میشوند. هر کلاینت میتواند دسترسی محدود شده ای به اینترنت، رم و پردازنده منابع شبکه داشته باشد که کامپیوتر سرویس دهنده مشخص و تعیین میکند. بعبارتی ساده تر، سرور تعیین میکند که سرویس گیرنده ها تا چه اندازه ای حق استفاده از منابع شبکه را دارند.

2- 2. وظیفه دیگر سرویس دهنده، تامین درخواست کلاینت ها یا سرویس گیرنده های شبکه میباشد. بعنوان مثال انجام تبادل پیغامها و اطلاعات بین دو سرویس گیرنده (یا کاربر)، مستلزم این میباشد که ابتدا این دیتاها در سرویس دهنده ذخیره شوند، سپس به گیرنده پیغام (سرویس گیرنده) ارسال میشود.

 

تعریف کلاینت

همانطور که در ابتدای مقاله اشاره داشتیم، کلاینت یا Client در لغت به معنی سرویس گیرنده میباشد. سرویس گیرنده ها متشکل از تجهیزات، کامپیوترها و یا نرم افزارهایی هستند که به سرویس دهنده متصل میشوند و از آن خدمات دریافت میکنند. مثلا کامپیوترهایی که به پرینتر سرور متصل میشوند، سرویس گیرنده های شبکه محسوب میشوند که از چاپگر شبکه، خدمات چاپ اطلاعات درخواست میکنند.

تجهیزات مورد استفاده در ویدئو کنفرانس، نرم افزار پست الکترونیکی تحت شبکه و یا اپلیکیشن مسنجری که در دستان شماست، همگی مثال هایی از سرویس گیرنده هایی هستند که بطور روزمره از آنها استفاده میکنید.


وظایف کلاینت

در تعریف کلی سرویس گیرنده ها خاطر نشان کردیم که کلاینت ها به سرویس دهنده متصل میشوند و از آن سرویس میگیرند. با توجه به هدف اصلی شان، دو نمونه از مهمترین وظایف سرویس گیرنده ها را بازگو میکنیم :

1- سرویس گیرنده ها بسته به کار مور نیاز خود، درخواست های خود را بواسطه برنامه های کاربردی مختلف به سرویس دهنده ارسال میکنند. در واقع وظیفه اصلی کلاینت ها این ست که کارهای مورد نیاز خود را از کامپیوتر سرویس دهنده درخواست کنند. به زبانی ساده تر، کلاینت همان مشتری میباشد که از کامپیوتر سرویس دهنده، کار (task) را تقاضا میکند.

2- وظیفه دیگر کلاینت ها، ارسال و اشتراک گذاری اطلاعات در شبکه میباشد. بعنوان مثال در یک سرور چت، کلاینت ها (کاربران) اطلاعات خود را به سرویس دهنده ارسال میکنند، سپس سرور، اطلاعات را به کلاینت ( کاربر گیرنده ارسال میکند.


 

نحوه راه اندازی سرور در شبکه

با ایجاد یک شبکه محلی / شهری، بعنوان واسط میتوان میان کامپیوتر سرور و تجهیزات متصل شده به این شبکه، اتصال برقرار کرد. کلاینت ها تحت فرمان کامپیوتر سرویس دهنده فعالیت میکنند و نیازهای تحت شبکه ای خود را به کمک سرور برطرف میکنند. کلاینت ها اگر همگی در یک ساختمان باشند، به کمک یک شبکه LAN علاوه بر اینکه به یکدیگر متصل میشوند، به کامپیوتر سرویس دهنده هم متصل میشوند و از آن سرویس میگیرند.

کامپیوترهای یک ساختمان اداری، تحت شبکه محلی LAN میتوانند به کامپیوتر سرویس دهنده متصل شوند و از آن خدمات بگیرند. کلیه این تجهیزات و کلاینت های موجود در ساختمان، تحت مدیریت و کنترل کامپیوتر سرویس دهنده فعالیت میکنند.  حال اگر این شبکه را بزرگتر تصور کنیم (شبکه WAN)، سرور میتواند به تجهیزات و کامپیوترهای سرویس گیرنده در نقاط مختلف شهر و یا کشور، خدمات ارائه دهد. مثلا سرور شعبه مرکزی بانک میتواند به تمام کلاینت های بانک در شعبه های مختلف متصل باشد و بدانها سرویس بدهد.

 

جایگاه سرور و کلاینت ها در دنیای ما

همه ما در طول روز بسیاری از کلاینت ها را در دست میگیریم و از آنها استفاده میکنیم. از نرم افزارهای پیغام رسان و ایمیل رسان گرفته تا ویدئو کنفرانس و وب گردی و ... که همگی برای خدمت رسانی به شما، باید به سرور های خود متصل باشند. شما وقتی بعنوان کاربر از کلاینت ها استفاده  میکنید، در حقیقت از خدمات سرویس دهنده آن کلاینت درحال استفاده هستید. مثلا شما که در حال خواندن این مقاله از سایت ما هستید، کامپیوتر شما کلاینت محسوب میشود که در حال دریافت اطلاعات از سرور سایت میباشد. شما کاربری هستید که از سرویس دهنده سایت ما این مقاله را توسط کلاینت خود که همان کامپیوتر شما است، مطالعه میکنید. هنگامی از طریق نرم افزارهای پیغام رسان مثل جیمیل با پشتیبان و کارشناسان آرین سیستم مرتبط میشوید، در حقیقت کلاینتی محسوب میشوید که بواسطه یک نرم افزار کاربردی مخصوص از خدمات ایمیل سرور شرکت گوگل دارید استفاده میکنید.

در این مقاله سعی کردیم به دور از پیچیدگی و با زبانی ساده، به تعریف سرور و کلاینت ها، نحوه راه اندازی آنها در شبکه و همچنین وظایف هر یک آنها بپردازیم. امیدواریم این مقاله توانسته باشد گامی کوچک در ارائه مفاهیم شبکه به زبانی ساده برداشته باشد. شما میتوانید دیدگاه ها، سوالات و مشکلات خود را در رابطه با این مقاله با ما در قسمت دیدگاه های این پست که در زیر مشاهده میشود در میان بگذارید و منتظر پاسخ کارشناسان ما باشید.